یک روش غیر تهاجمی برای نظارت بر دیابت

16 آوریل 2020 - در یک روش جدید که حاصل پژوهشهای محققان دانشگاه Strathclyde و چندین دانشگاه دیگر است، می تواند از بزاق به جای خون برای نظارت بر دیابت استفاده کرد.

این آزمایش جدید به عنوان جایگزینی برای روش رایج فعلی نظارت بر قند خون- که تهاجمی، دردناک و و پرهزینه است-، پیشنهاد شده است.

ميزان دقت این روش آزمايشگاهی مبتنی بر نمونه ی بزاقی، 2/95٪ است. این تحقیقات نتایج امیدوار کننده ای را برای نظارت بر دیابت، ارائه می دهد. هم اکنون دیابت حدود 425 میلیون نفر را در سراسر جهان درگیر نموده است که حدود نیمی از آنها از بیماری خود بی اطلاعند.

این تحقیق در مجله PLOS ONE منتشر شده است. در این تحقیق همچنین، دانشگاه های فدرال Uberlandia  وVale do Paraíba  در برزیل و دانشگاه Saskatchewan در کانادا شرکت داشتند.

دکتر Matthew Baker ، از گروه شیمی محض و کاربردی دانشگاه Strathclyde و محقق اصلی این پروژه، اظهار داشت: نظارت مکرر بر دیابت بمنظور بهبود سطح قند خون و تأخیر در بروز عوارض بالینی مرتبط با دیابت یک ضرورت است. غربالگری زودهنگام نیز بمنظور کاهش این عوارض در سراسر جهان دارای بالاترین اهمیت است.

هم اکنون از تجزیه و تحلیل خون برای غربالگری، نظارت و تشخیص دیابت به طور گسترده ای استفاده می شود اما گرفتن خون از بیماران یک روش کاملاً تهاجمی و دردناک است. نیاز مداوم به سوراخ کردن انگشتان چند بار در روز، برای اکثر بیماران ممکن است به ایجاد پینه هایی بر روی انگشتان و همچنین مشکلاتی در گرفتن نمونه ی خون منجر شود. علاوه بر این، بسیاری از افراد از این روش آزمایش که نیاز به گرفتن خون دارند، خسته و آزرده شده اند و همچنین در گرفتن خون و حمل و نقل آن شرایطی وجود دارد که می تواند خطرناک باشد.

وی ادامه داد: بزاق چندین عملکرد فیزیولوژیکی بدن مانند عملکردهای عاطفی، هورمونی، تغذیه ای و متابولیکی را منعکس می کند و از این رو نشانگرهای زیستی آن می توانند جایگزینی برای خون، بمنظور تشخیص زود هنگام و نظارتی قوی باشند. از سوی دیگر گرفتن و ذخیره ی نمونه های بزاقی از افراد آسان تر و غیر تهاجمی است، همچنین هندلینگ آن نسبت به خون در طی پروسیجرهای بالینی نیاز به امکانات کمتری دارد و در عین حال از نظر زیست محیطی نیز کمتر از خون مشکل آفرین است. این ماده همچنین حاوی آنالیت هایی با ارزش نظارت در زمان واقعی است که می تواند برای بررسی وضعیت بیماری یا سلامت فرد استفاده گردند.

دکتر رابینسون سابینو سیلوا ، استادیار دانشگاه فدرال Uberlandia ، گفت: پروتکل حاضر که در پلت فرم مادون قرمز مورد استفاده قرار می گیرد، قادر به شناسایی طیفی از نشانگرها بدون نیاز به هر گونه معرف است. ترکیبی از جمع آوری غیر تهاجمی بزاق و تجزیه و تحلیل آن بدون نیاز به معرف(reagent) به ما این امکان را می دهد که دیابت را در یک بستر پایدار که از نظر زیست محیطی جزو فناوریهای سبز طبقه بندی می شود، کنترل کنیم.

در تستهای آزمایشگاهی از یک سیستم علمی معروف به طیف سنجی انعکاس کل تضعیف شده مادون قرمز تبدیل فوریه (ATR-FTIR[1]) استفاده می شود. این روش در تشخیص بیماریهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد، اگرچه كاربردهای آن در زمینه نظارت بر درمان دیابت فقط اخیراً پدیدار شده است. نمونه ها در سه گروه دیابتی، غیر دیابتی و دیابتی تحت درمان با انسولین مورد ارزیابی قرار گرفتند و دو نشانگر تشخیصی بالقوه شناسایی شدند.

محققان امیدوارند که روشی که آنها ابداع کرده اند، بتواند برای دیابت نوع 1 و نوع 2 مورد استفاده قرار گیرد، اگرچه برای تأیید آن نیاز به مطالعات بیشتری است.

منبع:

PLOS ONE, 2020; 15 (3): e0223461 DOI: 10.1371/journal.pone.0223461

www.sciencedaily.com/releases/2020/04/200416135954.htm

-------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Attenuated total reflectance Fourier transform infrared